een komma in plaats van een punt
Stichting Komma legt kosteloos levensverhalen van ongeneeslijke zieke ouders vast op beeld, voor de kinderen die hun ouders te vroeg moeten verliezen.
een komma in plaats van een punt
Stichting Komma legt kosteloos levensverhalen van ongeneeslijke zieke ouders vast op beeld, voor de kinderen die hun ouders te vroeg moeten verliezen.
een komma in plaats van een punt
Stichting Komma legt kosteloos levensverhalen van ongeneeslijke zieke ouders vast op beeld, voor de kinderen die hun ouders te vroeg moeten verliezen.
Wanneer iemand weet dat hij of zij ongeneeslijk ziek is, komt er een golf van emoties en vragen op: wat wil ik mijn kinderen meegeven? Hoe wil ik herinnerd worden? Bij Stichting Komma krijgen ouders de kans om hun levensverhaal vast te leggen op video, zodat hun kinderen ook in de toekomst hun stem, verhalen en boodschap kunnen horen.
De kracht van herinneringen
Oprichter Michel de Hond weet als geen ander hoe waardevol herinneringen zijn. “Mijn moeder overleed toen ik één jaar oud was, mijn broer Marc was drie. Te jong om zelf herinneringen aan haar te hebben. Gelukkig had ze een cassettebandje opgenomen. Later, toen Marc ook ongeneeslijk ziek werd, maakte hij zelf video’s voor zijn kinderen. Die momenten hebben ons geleerd hoe belangrijk het is dat verhalen bewaard blijven.”
Ook de familiegeschiedenis speelde een rol. De grootouders van Michel en Marc overleefden de Holocaust en legden hun ervaringen vast in een documentaire. “Verhalen doorgeven zit in ons bloed. Het idee om daar een stichting voor op te zetten kwam na het overlijden van Marc. Ik vond dat ieder kind van een ongeneeslijk zieke ouder een blijvende herinnering van zijn of haar ouder verdient. Iets wat Marc en ik nooit hebben gehad. Precies een half jaar na het overlijden van Marc is Stichting Komma opgericht. Nu vijf jaar later hebben we ruim 1.500 levensverhalen mogen vastleggen, zodat verhalen en herinneringen blijven voortleven voor de kinderen van deze ouders.
Stichting Komma werkt met een team van vrijwilligers: interviewers, cameramensen en stagiaires vanuit het hele land. “Elke maand maken we zo’n 25 portretten. We filmen anderhalf uur en knippen daar niets uit. Juist de stiltes, de tranen, de lach: dat maakt het écht. Kinderen moeten weten dat het verhaal compleet is.”
De naam van de stichting is bewust gekozen. “We zetten geen punt achter een leven, maar een komma. Het verhaal gaat verder, ook al is iemand er niet meer.”
Michel vertelt dat het werk ook een persoonlijke verwerking biedt. “Door mijn eigen verlies kan ik anderen helpen hun verhalen door te geven. Het is verschrikkelijk dat zij dood zijn, maar door hun verhalen kan ik zorgen dat kinderen hun ouders beter leren kennen. Als je zelf geen herinneringen hebt, juist dan wil je die doorgeven.”
Zichtbaarheid en bereik
Naast het vastleggen van levensverhalen is Stichting Komma actief bezig om zoveel mogelijk mensen te bereiken. “We staan op congressen, beurzen en bezoeken ziekenhuizen, zodat ouders weten dat dit mogelijk is,” vertelt Michel de Hond. Ook bekende Nederlanders helpen mee om de stichting onder de aandacht te brengen: “Patty Brard, Richard Groenendijk, Jim Bakkum en Pauline Wingelaar hebben zich voor een dag als vrijwilliger ingezet om het levensverhaal van een ongeneeslijk zieke ouder vast te leggen. Hiermee geven we een kijkje in hoe wij dit doen. Deze speciale afleveringen van ‘Het gesprek van je leven’, zoals wij deze noemen, worden dan via social media breed gedeeld.”
“Op deze manier kunnen we iedereen bereiken die ons nodig heeft,” zegt Michel. “Het gaat erom dat ouders op tijd de stap durven zetten. Het verhaal moet er liggen voordat het te laat is, zodat kinderen later een bron van troost en herinnering hebben.”
“Het gaat erom dat ouders op tijd de stap durven zetten. Het verhaal moet er liggen voordat het te laat is, zodat kinderen later een bron van troost en herinnering hebben.”
Van intake tot opname
Het proces begint vaak met een telefoontje. Dat is waar Frederique Hijmans, vrijwilliger bij Stichting Komma, een rol speelt. “Ik zit in het belteam en doe intakes. Maar doe ook de interviews tijdens de opnames. Voor ouders kan het lastig zijn om de stap te zetten. Je wilt nog vechten, nog niet toegeven dat het einde dichtbij komt. Wij proberen juist die drempel weg te nemen. Als het verhaal eenmaal is opgenomen, geeft dat rust. Je weet: het staat er.”
Frederique, zelf moeder van drie kinderen, herkent zichzelf in de ouders die zij spreekt. “Ik bén de doelgroep, want ik heb kinderen onder de 18. Juist dat maakt het zo bijzonder om dit te doen. Tijdens de gesprekken luister ik, stel ik vragen en begeleid ik het verhaal. We hebben geen vaste vragenlijst, maar wel richtlijnen. Vaak beginnen we met de geboorte en kindertijd en eindigen we met de vraag: heb je nog een boodschap voor je kinderen, wat wil je ze meegeven? Dat moment is altijd bijzonder en vaak emotioneel.”
De interviews zelf zijn een mix van emotie en lichtheid. “Er wordt gelachen, mooie herinneringen komen naar boven. Maar er zijn ook tranen. Soms moet ik na een intens gesprek even bijkomen of met een collega praten. Maar de dankbaarheid die je ervoor terugkrijgt, maakt dit het zeker waard.”
Elk gesprek is uniek. Soms verloopt een interview stroef, zeker als iemand al stervende is of minder helder is door de medicijnen. Maar het team past zich altijd aan. “De kern is luisteren, vragen stellen en het verhaal bewaren zoals het is,” zegt Frederique. “We praten tijdens de interviews meestal niet over de ziekte, die staat absoluut niet centraal.”
Je ziet gewoon onze liefde
Afgelopen zomer moest Stephanie (41) afscheid nemen van de liefde van haar leven. Hij was al langer ziek, maar zijn lichaam kon er in de laatste weken niet meer tegenop. Samen met Stichting Komma besloten ze een video te maken. “Je ziet daar gewoon onze liefde voor elkaar. Als ik dat stukje nu terugkijk, geeft het mij zoveel steun bij alle emoties die ik voel nu hij er niet meer is. Ik was bang dat ik bepaalde dingen niet meer tegen hem gezegd had, maar nu zag ik dat ik dat gelukkig wel had gedaan. Hij vond het zelf ook een hele fijne ervaring. Omdat je op een hele mooie manier stilstaat bij wat je in je leven allemaal hebt meegemaakt.”
Ze heeft de video nog niet in zijn geheel teruggekeken. Dat is iets voor een later moment. Ook voor hun twee jonge kinderen ligt hij nog even op de plank tot ze wat ouder zijn. “We vonden het voor hen belangrijk om te maken. De combinatie van zijn verhaal, in beeld en verteld met zijn eigen stem, maakt het extra speciaal. Dan hebben ze later echt iets in handen om hem weer even dichtbij te laten voelen.” Stephanie was verrast over de ontspannen manier waarop het gesprek tijdens de opnames verliep. “We dachten dat het heel zwaar zou worden, maar dat was helemaal niet zo. Het was juist heel fijn. Alleen de laatste vraag over wat je je kinderen mee wilt geven was even slikken. En het deed me ook beseffen dat iedereen dit soort gesprekken zou moeten hebben met de mensen om wie ze geven.”
Een blijvende nalatenschap
De impact van Stichting Komma is groot. Michel vertelt over een moeder die tijdens de bevalling haar man naast zich had liggen, ziek van de chemo. Hun kindje overleed later zelf aan kanker op tweejarige leeftijd. “Tijdens de begrafenis liet de moeder de opname van de vader horen. Dat gaf haar kracht. Het is ongelofelijk dat wij dat mogelijk konden maken.”
Naast de portretten organiseert Stichting Komma twee keer per jaar een ‘Kommadag’ speciaal voor de vrijwilligers, verkopen ze een kaartspel en een invulboekje waarmee families samen herinneringen kunnen delen en maken ze een podcast waarin Michel zelf gesprekken voert met ouders en vrijwilligers. De stichting leeft volledig van donaties.
Michel en Frederique zien Komma vooral als een bron van troost en verbinding. “Je kan het verhaal maar beter op de plank hebben liggen,” zegt Frederique. “Het is geen teken van opgeven, maar een cadeau voor later, voor je kinderen.”
Michel voegt toe: “Herinneringen zijn het waardevolste dat je kunt achterlaten. En juist als je er zelf niet meer bent, kan je verhaal troost bieden voor je kinderen.”
Steun Stichting Komma
Wil je zorgen dat meer kinderen de verhalen van hun ouders kunnen blijven koesteren? Stichting Komma leeft volledig van donaties. Je kunt bijdragen via hun website www.stichtingkomma.nl of door iets te kopen in de webshop, zoals het speciale kaartspel of invulboekje waarmee families samen herinneringen kunnen delen. Iedere bijdrage helpt. Luister ook de podcast ‘Komma op met je verhaal, de Podcast’ voor inspirerende en emotionele verhalen.
