Natuur is pas echt natuur als de mens zich er niet mee bemoeit
“Ik heb de mens eigenlijk altijd het leukste zoogdier gevonden dat er is. Veel van mijn collega’s richten zich vooral op planten of dieren. Maar mijn grote passie is het spanningsveld tussen de mens en de natuur.”
De natuur is pas echt natuur
als de mens zich er niet mee bemoeit
De plekken voor de doden begonnen voor mij steeds meer te leven
Aan het woord is Eward Timmerman, landschapsecoloog en senior adviseur Natuur & Landschap bij Stichting Landschapsbeheer Gelderland. Ook werkt hij als ervaren bosbeheerder bij Natuurwens Nederland. Deze organisatie maakt het mogelijk om urnen te begraven in de mooiste natuurgebieden in Nederland. Eward deelt meer over natuurbegraven en verrast ons met nieuwe inzichten.
Dood in relatie tot leven
“De relatie tussen mens en natuur is niet mijn enige passie. Ook de dood in relatie tot het leven heeft mij altijd al gefascineerd. In Nederland hebben wij een ontzettend interessante geschiedenis hierin. Denk aan de grafheuvels en hunebedden bijvoorbeeld. Hoe hebben we dit in Nederland de afgelopen 100, 200 of zelfs nog langer geleden geregeld? Dat heb ik eigenlijk nooit echt helemaal losgelaten”.
We zijn er allemaal en overal
“Natuur is eigenlijk pas echt natuur als de mens zich er niet mee bemoeit. Maar in ons dichtbevolkte landje zijn we er allemaal en overal. Met vele regels om dit in goede banen te leiden. Ik ontdekte dat best veel oude grafculturen langzaam uit onze cultuur en omgeving verdwijnen. Kerkhoven maken plaats voor parkeerplaatsen of gebouwen. Grafheuvels worden geruimd. Wat betekent dit nu eigenlijk voor de natuur? En hoe zorg je ervoor dat deze menselijke inbreng de natuur verrijkt in plaats van verstoort?”
“De plekken voor de doden begonnen voor mij steeds meer te leven.”
Eward Timmerman
Van vroeger naar nu
“Vanuit deze interesse kwam ik in contact met Jaap Beekhuis, de oprichter van drie prachtige urnengedenkparken in ons land, inmiddels overgenomen door Natuurwens. In deze parken is de hoofdfunctie natuur, begraven is de ‘bij’ functie. Op een begraafplaats is dit natuurlijk andersom. Ontzettend interessant. Samen onderzochten we hoe we de relatie met het verleden kunnen toepassen in het heden. In de basis doen we met Natuurwens eigenlijk wat we duizenden jaren geleden ook al deden, namelijk as begraven in aardewerken urnen. Deze typen urnen uit historische grafheuvels hebben weer model gestaan voor de urnen die we nu bij Natuurwens gebruiken”.
Hoe kun je met minimale impact begraven?
“We doken verder in de vraag: hoe kun je met minimale impact begraven? Dan kom je al snel uit op urnen. Dit idee hebben we doorontwikkeld tot waar we nu zijn. Een urn is nou eenmaal minder groot dan een kist. Wil je een kist begraven, dan moet je een groot gat graven en paden aanleggen om de kist te vervoeren. Een urn vraagt niet meer dan een klein gat, hoeft niet te diep en kun je voorzichtig met de hand ingraven”.
“Ik adviseer mensen altijd: ga vooral kijken, maak een wandeling, volg een rondleiding. Voel je wens.”
Eward Timmerman
Terug naar de natuur
“Mensen zeggen vaak: ‘Ik wil graag terug naar de natuur’. Dat is natuurlijk heel mooi, maar wat betekent dat nu eigenlijk precies? Voor mij als landschapsecoloog zijn twee vragen hierbij ontzettend belangrijk. Wát geef je precies terug aan de natuur? En wáár doe je dat”?
Verrijken …
“Stel, je vormt voormalige landbouwgrond om tot een natuurbegraafplaats. Dat is vaak hele rijke grond. Als je daar een stoffelijk overschot begraaft of as verstrooit, kan dit eigenlijk alleen maar bijdragen aan de structuur. Je kunt hier heel goed bomen planten of een park aanleggen. Zo creëer je veel natuurwaarde. En zelfs op de reguliere begraafplaats zijn er mogelijkheden om de biodiversiteit te verhogen. Daar heb ik onlangs samen met anderen een handleiding voor geschreven”.
… of verstoren
“Maar stel nu dat je dit op Nationaal Park de Hoge Veluwe doet. Dat is beschermde, kwetsbare natuur. Het is belangrijk dat onze ecologische voetprint hier minimaal is. Hier wil je dus juist níet opgenomen worden door de natuur. Want as is nou eenmaal een rijke stof en niet op zijn plek op arme zandgrond. En we weten ook niet altijd wat er allemaal in de resten achterblijft. Dat kan de bestaande natuur dan juist verstoren. Een urn van onvergankelijk materiaal is dan de beste keuze. Zoals keramiek, dat wel een natuurproduct is. Als ik uitleg dat een keramieken urn in bepaalde situaties een betere optie is, zie ik mensen soms denken: ‘oh ik dacht dat dat niet goed was, maar dat vind ik eigenlijk veel fijner!’”
Zo bijzonder kan jouw laatste rustplaats zijn
Natuurwens biedt de mogelijkheid om jouw urn te begraven in de mooiste natuurgebieden, zoals Het Nationale Park De Hoge Veluwe. De urnen worden zorgvuldig begraven met respect voor de natuur, in daadwérkelijk vrije natuur. Een zwerfkei markeert de plek. Natuurwens helpt mee om de natuurgebieden te beheren. Zodat ook de generaties na ons van onze prachtige natuur kunnen genieten. Vraag een rondleiding aan en ontdek wat jouw wens is.
Zie en voel wat het met je doet
“Het gaat dus eigenlijk altijd om de mate van natuurlijkheid waarin je iets doet. Dat is waar ik mensen heel graag over informeer. Kom een keer langs en kijk, zie en voel wat het park en de natuur met je doet. Maak een keuze die bij jou past. Voor sommige mensen is een natuurbegraafplaats soms toch te 'wild'. Voor andere is het juist een prachtige plek om te wandelen zonder te veel geconfronteerd te worden met de dood”.
De natuur als troost
“Rouwverwerking wordt ook anders in de natuur. Neem bijvoorbeeld Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Nabestaanden maken wandelingen, doen een rondje op de witte fietsen en bezoeken de graflocatie. Wij hebben zelfs een familie die elk jaar een picknick heeft bij een bankje aan de rand van het Otterlose Zand, om zo hun oma te gedenken. Mooi vind ik dat. Op die manier is de natuur heel troostend”.